Isländsk grammatik

Från Rilpedia

Hoppa till: navigering, sök

Texten från svenska Wikipedia

Huvudartikel: Isländska

Den här artikeln beskriver grammatiken i Isländska.

Innehåll

1 Inledning
2 Alfabetet
3 Substantiv
4 Adjektiv
5 Pronomen
6 Verb
- 6.1 Grundverb
- 6.2 Tempus
7 Adverb
8 Prepositioner
- 8.1 Enkel beskrivning
- 8.2 Utförlig beskrivning
9 Konjunktioner
10 Subjunktioner
11 Räkneord
- 11.1 Konjugation av räkneord
12 Referenser
- 12.1 Noter
13 Källor

Inledning

Isländskan har fyra kasus: nominativ, akusativ, dativ och genitiv. Substantiven delas in i tre genus: maskulinum, femininum och neutrum. Substantiv, adjektiv, pronomen, namn och vissa räkneord böjs i de fyra kasusen, i singular och plural.

Alfabetet

a

á

b

d

ð

e

é

f

g

h

i

í

j

k

l

m

n

o

ó

p

r

s

t

u

ú

v

x

y

ý

þ

æ

ö

Z ströks ur alfabetet 1974 eftersom uttalet inte skilde sig från s och för att underlätta stavningen. Diskussioner fördes om att även stryka Y och Ý eftersom dessas uttal är desamma som för I och Í. Y och Ý behölls dock.

C, Q, W, och Z används inte i isländskan, men förekommer i några efternamn, till exempel i Zoega.

Substantiv

Artiklar

Bestämd artikel

Tabell över de bestämda artiklar som läggs till som ett suffix på substantiven.

Substantiv
	Maskulinum		Femininum		Neutrum
Ändelse	-ur, l, n	-i	ingen ändelse	-a		-a
Nominativ	-inn	-nn	-in	-n	-ið	-ð
Ackusativ	-inn	-nn	-ina	-na	-ið	-ð
Dativ	-num	-num	-inni	-nni	-nu	-nu
Genitiv	-ins	-ns	-innar	-nnar	-ins	-ns
...
Plural
Nominativ	-nir	-nar	-nar	-nar	-in	-n
Ackusativ	-na	-nar	-nar	-nar	-in	-n
Dativ	-num
Genitiv	-nna

Obestämd artikel

Det finns ingen obestämd artikel i Isländska. Det betyder att ordet barn också kan betyda ett barn.
Sätt räkneordet en/ett framför substantivet istället.

Plural

Så här böjs ett substantiv som är obestämt i plural.

Plural
	Maskulinum		Femininum	Neutrum
Ändelse	-ur, l, n	-i	ingen ändelse
Nominativ	-ar / -ir	-ar	-ar / -ur / -ir	('u' omljud)
Ackusativ	-a / -i (-u)	-ar	-ar / -ur / -ir	('u' omljud)
Dativ	-u(m)*	-u(m)*	-u(m)*	-u(m)*
Genitiv	-a	-a	-a / -na	-a

M:et läggs inte till om man har lagt till den definita artikeln.

Deklinationer

Obestämd form

Substantiv
	Maskulinum		Femininum		Neutrum
Ändelse	-ur, l, n	-i	ingen ändelse	-a
Nominativ	bíll	nemandi	rós	kirkja	barn
Ackusativ	bíl	nemanda	rós	kirkju	barn
Dativ	bíl	nemanda	rós	kirkju	barni
Genitiv	bíls	nemanda	rósar	kirkju	barns
...
Plural
Nominativ	bílar	nemendur	rósir	kirkjur	börn
Ackusativ	bíla	nemendur	rósir	kirkjur	börn
Dativ	bílum	nemendum	rósum	kirkjum	börnum
Genitiv	bíla	nemanda	rósa	kirkna	barna

Bestämd form

Substantiv
	Maskulinum		Femininum		Neutrum
Ändelse	-ur, l, n	-i	ingen ändelse	-a
Nominativ	bíllinn	nemandinn	rósin	kirkjan	barnið
Ackusativ	bílinn	nemandann	rósina	kirkjuna	barnið
Dativ	bílnum	nemandanum	rósinni	kirkjunni	barninu
Genitiv	bílsins	nemandans	rósarinnar	kirkjunnar	barnsins
...
Plural
Nominativ	bílarnir	nemendurnir	rósirnar	kirkjurnar	börnin
Ackusativ	bílana	nemendurna	rósirnar	kirkjurnar	börnin
Dativ	bílunum	nemendunum	rósunum	kirkjunum	börnunum
Genitiv	bílanna	nemandanna	rósanna	kirknanna	barnanna

bíll - bil
nemandi - elev
rós - ros
kirkja - kyrka
barn - barn

Adjektiv

Pronomen

Personliga pronomen

Personliga pronomen
Singular
	jag	du	han	hon	det
Nominativ	ég	þú	hann	hún	það
Ackusativ	mig	þig	hann	hana	það
Dativ	mér	þér	honum	henni	því
Genitiv	mín	þín	hans	hennar	þess
...
Plural
	vi	vi	ni	Ni	de (mask.)	de (fem.)	de (neutr.)
Nominativ	við	vér	þið	þér	þeir	þær	þau
Ackusativ	okkur	oss	ykkur	yður	þá	þær	þau
Dativ	okkur	oss	ykkur	yður	þeim
Genitiv	okkar	vor	ykkar	yðar	þeirra

Det finns två olika former för vi och ni på isländska. við och þið är gamla dualisformer (form för två personer "vi två") som numera används i plural. Pronominet vér används mer sällan och i mer högtidliga sammanhang ^[1], till exempel i kyrkan och i Islands nationalsång.

Genitiv vor som är identiskt med det possessiva pronominet vor i femininum, används här som ett personligt pronomen, till exempel til vor "till oss".

Þér "Ni" används mest som hövlighetsform till dem man inte känner både till en person och till flera. Det kan även användas högtidligt.

Demonstrativa pronomen

þessi, þessi, þetta (detta, det här)
Singular
	Maskulinum	Femininum	Neutrum
Nominativ	þessi	þessi	þetta
Ackusativ	þennan	þessa	þetta
Dativ	þessum	þessari	þessu
Genitiv	þessa	þessarar	þessa
...
Plural
Nominativ	þessir	þessar	þessi
Ackusativ	þessa	þessar	þessi
Dativ	þessum	þessum
Genitiv	þessara	þessara

sá, sú, það (han, hon, den, det)
Singular
	Maskulinum	Femininum	Neutrum
Nominativ	sá	sú	það
Ackusativ	þann	þá	það
Dativ	þeim	þeirri	því
Genitiv	þess	þeirrar	þess
...
Plural
Nominativ	þeir	þær	þau
Ackusativ	þá	þær	þau
Dativ	þeim
Genitiv	þeirra

Possessiva pronomen

Minn, mín, mitt

Minn, mín, mitt (min, mitt)
Singular
	Maskulinum	Femininum	Neutrum
Nominativ	minn	mín	mitt
Ackusativ	minn	mína	mitt
Dativ	mínum	minni	mínu
Genitiv	míns	minnar	míns
...
Plural
Nominativ	mínir	mínar	mín
Ackusativ	mína	mínar	mín
Dativ	mínum
Genitiv	minna

vor, vor, vort

vor, vor, vort (vår, vårt)
Singular
	Maskulinum	Femininum	Neutrum
Nominativ	vor	vor	vort
Ackusativ	vorn	vora	vort
Dativ	vorum	vorri	voru
Genitiv	vors	vorrar	vors
...
Plural
Nominativ	vorir	vorar	vor
Ackusativ	vora	vorar	vor
Dativ	vorum
Genitiv	vorra

þinn, þín, þitt

þinn, þín, þitt (din, ditt)
Singular
	Maskulinum	Femininum	Neutrum
Nominativ	þinn	þín	þitt
Ackusativ	þinn	þína	þitt
Dativ	þínum	þinni	þínu
Genitiv	þíns	þinnar	þíns
...
Plural
Nominativ	þinir	þínar	þín
Ackusativ	þína	þínar	þín
Dativ	þínum
Genitiv	þinna

sinn, sín, sitt

sinn, sín, sitt (sin, sitt)
Singular
	Maskulinum	Femininum	Neutrum
Nominativ	sinn	sín	sitt
Ackusativ	sinn	sína	sitt
Dativ	sínum	sinni	sínu
Genitiv	síns	sinnar	síns
...
Plural
Nominativ	sínir	sínar	sín
Ackusativ	sína	sínar	sín
Dativ	sínum
Genitiv	sinna

Interrogativa pronomen

hver, hver, hvað/hvert

hver, hver, hvað/hvert (vad)
Singular
	Maskulinum	Femininum	Neutrum
Nominativ	hver	hver	hvað/hvert
Ackusativ	hvern	hverja	hvert
Dativ	hverjum	hverri	hverju
Genitiv	hvers	hverrar	hvers
...
Plural
Nominativ	hverjir	hverjar	hver
Ackusativ	hverja	hverjar	hver
Dativ	hverjum
Genitiv	hverra

hvor, hvor, hvort

hvor, hvor, hvort (var)
Singular
	Maskulinum	Femininum	Neutrum
Nominativ	hvor	hvor	hvort
Ackusativ	hvorn	hvora	hvort
Dativ	hvorum	hvorri	hvoru
Genitiv	hvors	hvorrar	hvors
...
Plural
Nominativ	hvorir	hvorar	hvor
Ackusativ	hvora	hvorar	hvor
Dativ	hvorum
Genitiv	hvorra

Relativa och reflexiva pronomen

Sín
Singular
	Nominativ	-
	Ackusativ	sig
	Dativ	sér
	Genitiv	sín

Indefinita

Pronomen om två

Verb

Grundverb

vera

	Indikativ		Konjunktiv
	Presens	Preteritum	Presens	Preteritum
ég	er	var	sé	væri
þú	ert	varst	sést	værir
hann/hún/það	er	var	sé	væri
við/vér	erum	vorum	séum	værum
þið/þér	eruð	voruð	séuð	væruð
þeir/þær/þau	eru	voru	séu	væru

eiga

	Indikativ		Konjunktiv
	Presens	Preteritum	Presens	Preteritum
ég	á	átti	eigi	ætti
þú	átt	áttir	eigir	ættir
hann/hún/það	á	átti	eigi	ætti
við/vér	eigum	áttum	eigum	ættum
þið/þér	eigið	áttuð	eigið	ættuð
þeir/þær/þau	eiga	áttu	eigi	ættu

hafa

	Indikativ		Konjunktiv
	Presens	Preteritum	Presens	Preteritum
ég	hef	hafði	hafi	hefði
þú	hefur	hafðir	hafir	hefðir
hann/hún/það	hefur	hafði	hafi	hefði
við/vér	höfum	höfðum	höfum	hefðum
þið/þér	hafið	höfðuð	hafið	hefðuð
þeir/þær/þau	hafa	höfðu	hafi	hefðu